इंडिया स्मार्ट सिटीज प्रोजेक्ट अवॉर्डमध्ये पिंपरी चिंचवड देशात दुसरे तर राज्यात पहिले
पिंपरी I झुंज न्यूज : पिंपरी चिंचवड स्मार्ट सिटीच्या स्मार्ट सारथी ॲपने भारत सरकारच्या इंडिया स्मार्ट सिटीज प्रोजेक्ट अवॉर्डमध्ये “गव्हर्नन्स” श्रेणीमध्ये दुसरे स्थान पटकावले आहे. देशभरातील ८० पात्रताधारक शहरांमधून पिंपरी चिंचवडला “गव्हर्नन्स” पुरस्कार जाहीर झाला असून २७ सप्टेंबर २०२३ रोजी इंदौर (मध्यप्रदेश) येथे होणा-या कार्यक्रमात भारताचे राष्ट्रपती महोदय यांच्या हस्ते विजेत्यांना सन्मानित करण्यात येणार आहे, अशी माहिती आयुक्त तथा स्मार्ट सिटीचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी शेखर सिंह यांनी दिली आहे.
पिंपरी चिंचवडने देश पातळीवरील दुसरा तर राज्यात पहिल्या क्रमांकाचे यश संपादन केले आहे. हे यश म्हणजे पिंपरी चिंचवड शहरवासियांसाठी एक गौरवाची बाब असून पुन्हा एकदा शहराच्या लौकीकात मानाचा तुरा रोवला गेला आहे, असेही सिंह म्हणाले.
देशातील १०० स्मार्ट शहरांनी गतिशीलता, ऊर्जा, स्वच्छता, कचरा व्यवस्थापन, सार्वजनिक जागा, सामाजिक पायाभूत सुविधा आणि स्मार्ट गव्हर्नन्सचे विस्तृत प्रकल्प हाती घेतले आहेत. या प्रकल्पांना प्रोस्ताहन देण्यासाठी स्मार्ट सिटीज मिशनच्या अंतर्गत, इंडिया स्मार्ट सिटीज अवॉर्ड कॉन्टेस्ट (आय.एस.ए.सी.) उपक्रम हाती घेतला आहे. देशभरातील ८० पात्रताधारक स्मार्ट शहरांमधून, इंडिया स्मार्ट सिटीज अवॉर्ड कॉन्टेस्ट २०२२ ला एकूण ८४५ नामांकन मिळाले होते. पाच मूल्यमापन टप्प्यांतून, विविध पुरस्कार श्रेणींमध्ये ६६ विजेते निवडले गेले. यामध्ये, प्रोजेक्ट अवॉर्ड ३५, इनोव्हेशन अवॉर्ड ६, राष्ट्रीय/झोनल सिटी अवॉर्ड १३, राज्य/केंद्रशासित प्रदेशातील ५ आणि भागीदार पुरस्कार श्रेणीतील ७ विजेत्यांना भारताचे मा.राष्ट्रपती सन्मानित करतील. इंडिया स्मार्ट सिटीज अवॉर्ड कॉन्टेस्टने २०१८, २०१९ आणि २०२० मध्ये तीन आवृत्त्या आयोजित केल्या होत्या. चौथी आवृत्ती एप्रिल २०२२ मध्ये सूरतमधील ‘स्मार्ट सिटीज-स्मार्ट अर्बनायझेशन’ कार्यक्रमादरम्यान लॉन्च केली गेली.
इंडिया स्मार्ट सिटीज अवॉर्ड कॉन्टेस्ट २०२२मध्ये दोन-टप्प्यांची सबमिशन प्रक्रिया वैशिष्ट्यीकृत आहे. ‘पात्रता टप्पा’, ज्यामध्ये शहराच्या कामगिरीचे एकंदर मूल्यांकन समाविष्ट आहे आणि ‘प्रपोजल स्टेज’, ज्यासाठी सहा पुरस्कार श्रेणींसाठी नामांकन आवश्यक आहे. या श्रेणींमध्ये १० थीमसह प्रोजेक्ट अवॉर्ड्स, २ थीम्ससह इनोव्हेशन अवॉर्ड्स, नॅशनल/झोनल सिटी अवॉर्ड्स, स्टेट अवॉर्ड्स, यूटी अवॉर्ड आणि ३ थीम्ससह पार्टनर अवॉर्ड्सचा समावेश आहे.
पिंपरी चिंचवड “स्मार्ट सारथी ॲप” डिजिटल नागरिकत्वाच्या दिशेने एक दूरदर्शी उपक्रम:
“पीसीएमसी स्मार्ट सारथी” हे पिंपरी चिंचवड स्मार्ट सिटी लि.चे अधिकृत मोबाईल ऍप्लिकेशन आणि वेब पोर्टल आहे. स्मार्ट सारथी हा पिंपरी चिंचवड महानगरपालिका च्या सहकार्याने पिंपरी चिंचवड स्मार्ट सिटी लि.चा एक शाश्वत द्विमार्गी नागरिक सहभाग निर्माण करण्याचा उपक्रम आहे. शहराची एका ठोस, पूर्ण विकसित, एकात्मिक ई-गव्हर्नन्स प्रणाली म्हणून महापालिका आणि नागरिकांमधील द्वि-मार्गी संप्रेषण कार्यक्षमतेने व्यवस्थापित करते. पीसीएमसी स्मार्ट सारथी डिजिटल प्लॅटफॉर्मद्वारे ई-गव्हर्नन्स, समुदाय प्रतिबद्धता समाविष्ट करण्यासाठी आणि प्रोत्साहन देण्यासाठी सादर करण्यात आली आहे. याद्वारे विविध सेवा देण्याचे काम सध्या सूरू आहे.
नागरिकांचा सहभाग:
पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेमार्फत नागरिकांपर्यंत माहितीचा सातत्यपूर्ण आणि वेळेवर प्रवाह राखण्यासाठी पीसीएमसी स्मार्ट सारथीने परस्पर संवादाचे सुधारित मार्ग खुले केले आहेत. शिवाय, पीसीएमसी स्मार्ट सारथी ऍप्लिकेशनने नागरिकांना गरजेच्या वेळी मदत करणे किंवा सामाजिकरित्या व्यस्त राहणे, मनपाद्वारे आयोजित क्रियाकलापांसाठी जबाबदार बनणे सोपे केले आहे. भविष्यात शहरातील विविध उपक्रमांसाठी स्वयंसेवक तयार करण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. महानगरपालिका आपल्या रीअल-टाइम नोटिफिकेशन्सद्वारे नागरिकांना शहर-विशिष्ट कारणे/उपक्रम/मोहिमेला पाठिंबा देण्यासाठी वृक्षारोपण मोहीम, रक्तदानासाठी स्वयंसेवा करणे आदी कामांसाठी मदत होणार आहे.
उपयुक्त माहिती संकलन:
लोकसंख्या आणि व्यवहार प्राधान्यांसह प्रत्येक नागरिकाचा मेटाडेटा ट्रॅक करून मॉनिटर करतो. या मेटाडेटासह सुसज्ज असलेल्या, लोकसंख्याशास्त्र, भौगोलिक स्थान किंवा लोकांच्या पसंतींवर आधारित सूचना, ई-मेल आणि एसएमएस पाठविण्यासाठी प्लॅटफॉर्मचा वापर केला जातो. महानगरपालिकेला आपल्या नागरिकांच्या गरजा लक्षात घेण्यास आणि सक्रिय होण्यास मदत करते. फेसबुक, ट्विटर, यूट्यूब, इंस्टाग्राम या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मचा वापर पीसीएमसी स्मार्ट सारथीद्वारे अपडेट्स, फायदे, इव्हेंट्स आणि बरेच काही सुलभतेने शेअर करण्यासाठी केला जात आहे.
ऑनलाइन कर भरणा:
पीसीएमसी स्मार्ट सारथीच्या नोंदणीकृत वापरकर्त्यांना मालमत्ता कर आणि पाणी कर यांसारख्या कर भरण्याच्या सूचना प्राप्त होतील. नागरिक कर देयकांची संपूर्ण स्थिती पाहू शकतो. याव्यतिरिक्त, नागरिक ॲप आणि वेब पोर्टलमधील कर पेमेंट विभागाद्वारे पेमेंट्सचे परीक्षण आणि ट्रॅक करू शकतात. ऑनलाइन पेमेंट करू शकतात. सध्याच्या पेमेंट पद्धती/गेटवे वापरकर्त्यांना महापालिका सेवा आणि करांसाठी अखंडपणे ऑनलाइन पेमेंट सेवा देत आहे. अशा अनेक सुविधा एकाच ठिकाणी उपलब्ध करून देण्यासाठी हे ॲप पीसीएमसी सेवांसोबत समाकलित होत राहील.
ऑनलाइन प्रमाणपत्रे:
विवाह नोंद, जन्म आणि मृत्यू प्रमाणपत्रासाठी नागरिक ऑनलाइन अर्ज करू शकतात. तसेच, नागरवस्ती योजनेंतर्गत लाभ घेण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची सुविधा त्याच व्यासपीठावर उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.
तक्रार निवारण यंत्रणा:
पीसीएमसी रहिवासी महापालिका सेवांबाबत तक्रार नोंदवू शकतात. जागेवरच संदर्भ आयडी मिळवू शकतात. या संदर्भ आयडीचा वापर करून, नागरिक पीसीएमसी कार्यालयात न जाता तक्रारीची स्थिती जाणून घेऊ शकतात. या सुविधेमुळे नागरिकांना वेळ अपव्यय होणारी मॅन्युअल तक्रार नोंदणी प्रक्रियेतून सुटका मिळण्यास मदत होते.
जीपीएस वापर:
नागरिक जीपीएस वापरून जवळपासची सरकारी कार्यालये, रुग्णालये, शाळा, सार्वजनिक स्वच्छतागृहे, रक्तपेढ्या, उद्याने, सीएफसी शोधू शकतात. शिवाय, ही सुविधा पर्यटक, बाहेरील लोक आणि शहरातील अलीकडे स्थलांतरित रहिवासी यांसारख्या लोकांसाठी मदतीचा हात आहे.
आपत्कालीन संपर्क:
पीसीएमसी स्मार्ट सारथी तातडीच्या कारणांसाठी रुग्णवाहिका सेवा, हॉस्पिटल्स हॉटलाइन सेवा, पोलिस विभाग, शहर वाहतूक पेट्रोलिंग विभाग यांच्या आपत्कालीन संपर्क क्रमांकांवर रेडी-रेकनर प्रदान करते. या अर्जामध्ये वॉर्ड ऑफिसची माहिती, वॉर्ड ऑफिसर्सचे संपर्क तपशील इत्यादी माहिती आहे. हे संपर्क तपशील वेळोवेळी अपडेट केले जातील. ही अद्ययावत माहिती नागरिकांना संवादासाठी उपयुक्त ठरेल.
स्थानिक अर्थव्यवस्थेचे पालनपोषण:
पीसीएमसी स्मार्ट सारथी प्लॅटफॉर्म लाभ प्रदात्यांना जसे की व्यापारी, भागीदारी संस्था, आरोग्य सेवा प्रदाते/रुग्णालये, क्लब इत्यादींना पीसीएमसी स्मार्ट सारथीवर शहरातील नोंदणीकृत रहिवाशांना थेट आणि सहज ऑफर ओळखू शकतात. पीसीएमसी स्मार्ट सारथी वापरकर्त्यांना शहरातील कार्यक्रमांबद्दल माहिती मिळवून देते. स्थानिक विक्रेते, व्यवसाय आणि ठिकाणे यांच्याकडून विशेष लाभ होत आहे.
वेबिनार:
नामवंत वक्त्यांचे ऑनलाइन वेबिनार विविध विषयांवर ॲपद्वारे नियमितपणे प्रसारित केले जातात. जाणकार विद्वानांकडून नागरिकांना ज्ञान देण्यासाठी वेबिनार महत्त्वपूर्ण ठरतात. विषयांच्या विविधतेमुळे समाजातील सर्वच घटक गुंतलेले आहेत. सध्या पर्यावरण संवर्धनाच्या वेबिनार मालिकेला प्रेक्षकांचा चांगला प्रतिसाद मिळत आहे.
ब्लॉग आणि लेख:
पीसीएमसी स्मार्ट सारथी ब्लॉग आणि लेख लिहून नागरिकांना त्यांचे विचार, विचार आणि कल्पना व्यक्त करण्यासाठी व्यासपीठ प्रदान करते. नागरिकांना त्यांच्याबद्दल लिहिण्याची संधी आहे. छंद, स्वारस्ये, स्थानिक समस्या आणि बरेच काही, हे वैशिष्ट्य नागरिकांच्या लेखन कौशल्याचा शोध घेते. त्यामुळे शहरातील विविध प्रश्नांवर नागरिकांचा सहभाग वाढणार आहे.
कोविड-19 महामारी प्रतिबंधात्मक वैशिष्ट्ये:
आपत्तीच्या घटनांमध्ये, नागरिकांशी संवाद महत्त्वाचा असतो आणि प्रशासनासाठी हे एकमेव सर्वात मोठे आव्हान बनते. पिंपरी चिंचवडमध्ये हे आव्हान यशस्वीपणे पेलण्यासाठी पीसीएमसी स्मार्ट सारथीचा उपयोग करण्यात आला. कोविड-19 च्या प्रादुर्भावापासून नागरिकांचे संरक्षण करण्यासाठी, पीसीएमसी स्मार्ट सारथी प्लॅटफॉर्मचा वापर नागरिकांच्या कल्याणासाठी विविध वैशिष्ट्ये सुरू करण्यासाठी करण्यात आला. त्यापैकी काही म्हणजे कोविड-19 सेल्फ-असेसमेंट टेस्ट, क्वारंटाईन मूव्हमेंट चेक, स्वयंसेवकांची नोंदणी ॲप आणि पोर्टलवरील अपडेट्स आदींचा समावेश राहिला. कोविड-19 लाइव्ह डॅशबोर्ड आणि लाइव्ह बेड उपलब्धता तपासणी सुविधा याद्वारे मिळण्यास सोपी झाली.
“स्मार्ट सिटीज मिशन नाविन्यपूर्ण “स्मार्ट सोल्यूशन्स”द्वारे शहरातील नागरिकांना आवश्यक पायाभूत सुविधा, स्वच्छ आणि टिकाऊ वातावरण आणि सुधारित जीवनमान प्रदान करून शहरी विकास पद्धतींमध्ये क्रांती घडवून आणण्याचा प्रयत्न करीत असून शहरी विकासात एक आदर्श बदल साध्य करण्याच्या ध्येयाकडे मिनशद्वारे महत्त्वपूर्ण टप्पे गाठले आहे. पीसीएमसी स्मार्ट सारथी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या प्रभावी वापराच्या मदतीने सहभागी प्रशासनासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. सध्या सुमारे २ लाख ५० हजार वापरकर्ते ऍप वेब पोर्टल आणि सोशल मीडिया चॅनेलद्वारे संवाद साधत आहेत. मासिक पोहोच सुमारे ५ ते ६ लक्ष आहे. पिंपरी चिंचवडने देश पातळीवरील दुसरा तर राज्यात पहिला क्रमांकाच्या पुरस्कारासाठी निवड झाल्याने ही एक गौरवाची बाब आहे असे सांगून शेखर सिंह यांनी शहरवासीयांचे आभार व्यक्त केले.
