ही त्या ३ फूट मुलीची कहाणी आहे जी समाजाचे टोमणे खाऊन आयएएस अधिकारी झाली. आपल्याकडे समाजात असे बरेच वर्ग आहेत जे मुलींना कमकुवत मानतात आणि शारीरिकरित्या अपंग राहिल्यास त्यांना तिरस्काराने पाहण्यास सुरुवात करतात. मी तुम्हाला अशाच एका मुलीची कहाणी सांगणार आहे, जिने शारीरिक आव्हान असताना समाजातील टोमणे खाल्ले, पचवले आणि एक दिवस इतकी मोठी झाली की तिने सर्वांचे तोंड बंद केले. आज त्यांची राजस्थानात अजमेरचे नवीन जिल्हाधिकारी म्हणून नियुक्ती झाली आहे.
तिचे नाव आहे आरती डोगरा….! जिची उंची फक्त 3 फूट ६ इंच आहे. समाजाचं टोमणे खाऊन आयएएस अधिकारी बनलेल्या त्या ३ फूट मुलीची कहाणी जाणून घ्या.
आरती डोगरा आज राजस्थान केडरची आयएएस अधिकारी आहे. आरती जरी शरीराने लहान असू शकते परंतु आज ती देशभरातील महिला आयएएसच्या प्रशासकीय वर्गामध्ये एक उदाहरण म्हणून उदयास आली आहे आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनाही आवडलेल्या समाजिक परिवर्तनासाठी त्यांनी अनेक मॉडेल्स सादर केल्या आहेत .

आरती मूळची उत्तराखंडची.. त्यांचा जन्म उत्तराखंडच्या देहराडून येथे झाला. आरती २००६ बॅचची आयएएस अधिकारी आहे. त्यांची उंची फक्त ३ फूट ६ इंच आहे, ज्यामुळे त्याला लहानपणापासूनच शारीरिक भेदभावाशी सामना करावा लागला. लोक तिच्या आईवडिलांना म्हणायाचे की अशी मुलगी एक ओझे आहे, आपण तिला का ठार मारून टाकत नाही?

“तुम्ही समाजात अशी माणसे पाहिली असतील जे स्वत: काहीही करण्यास सक्षम नाहीत परंतु जर इतरांना हसण्याची गोष्ट असेल तर त्यामध्ये काही कमी पडत नाहीत. आरतीबाबतही असेच घडले. समाजातील लोक तीच्यावर हसले, तीची खिल्ली उडवली आणि अगदी काही लोकांनी आई-वडिलांना सांगितले की ही मुलगी एक ओझे आहे, आपण तिला मारण्यापेक्षा तिची काळजी का घेत आहात, परंतु या सर्व गोष्टींपेक्षा आरतीचे पालक आपल्या बाळाची खूप काळजी घेत. त्यानी आपल्या मुलीला शिकवले आणि सक्षम केले की ती आज आयएएस अधिकारी बनली आहे.”

आरतीने आपल्या कार्यकाळात उत्तम कामगिरी केली आहे. सध्या त्यांची राजस्थानमधील अजमेरच्या नवीन जिल्हाधिकारी म्हणून नियुक्ती झाली आहे. या अगोदर तिने एसडीएम अजमेर या पदावरही पोस्ट केले गेले आहे.

आरतीने बुन्को बिकानो नावाची मोहीम सुरू केली. याचबरोबर राजस्थानच्या बीकानेर आणि बूंदी जिल्ह्यातही त्यांनी जिल्हाधिकारीपदाची धुरा सांभाळली आहे. याआधीही तिने डिस्कॉमच्या व्यवस्थापकीय संचालकपदाची धुरा सांभाळली आहे. बीकानेरचे जिल्हाधिकारी म्हणून त्यांनी बँको बिकानो नावाची मोहीम सुरू केली. यामध्ये लोकांना उघड्यावर शौच करू नये यासाठी प्रेरित केले गेले. यासाठी प्रशासन सकाळी गावात जायचे आणि लोकांना उघड्यावर शौच करण्यापासून रोखत असे. गावातून पक्की शौचालये बांधली गेली. मोबाईल सॉफ्टवेअरद्वारे त्याचे परीक्षण केले गेले. १९५ ग्रामपंचायतीपर्यंत ही मोहीम यशस्वीरित्या राबविण्यात आली. बुन्को बिकानोच्या यशानंतर जवळपासच्या भागातील जिल्ह्यांनीही ही पद्धत अवलंबली.

आरती डोगरा यांना अनेक राष्ट्रीय व राज्यस्तरीय पुरस्कार मिळाले आहेत. जोधपूर डिस्कॉमच्या व्यवस्थापकीय संचालक पदावर नियुक्त होणारी आरती ही पहिली महिला आयएएस अधिकारी होती.जोधपूर डिस्कॉममध्ये कचरा, वीज वाया जाणार्या कामकाज खर्चासाठी आरती डोगरा यांनी हे कार्यभार स्वीकारल्यानंतर सांगितले. दुर्गम भागात जिथे वीज नाही. तेथे वीज पुरवण्यासाठी सर्व प्रयत्न करण्यात आले. त्याशिवाय त्यांनी वीज बचत संदर्भात जोधपूर डिस्कॉममध्ये एनर्जी एफिशियन्सी सर्व्हिस लिमिटेड (ईईएसएल) कडून ३ लाख २७ हजार ८१९ एलईडी बल्बचे वितरणही केले होते. ज्याने बर्‍याच प्रमाणात वीज वापरावर नियंत्रण ठेवले. त्यांचे बालपण स्वप्न होते की युनियन पब्लिक सर्व्हिस कमिशन (UPSC) पास व्हायचेच. त्याचे वडील कर्नल राजेंद्र डोगरा सैन्यात अधिकारी आहेत आणि आई कुमकुम शाळेत प्राचार्य आहेत.

आरतीच्या जन्माच्या वेळी डॉक्टरांनी स्पष्टपणे सांगितले की त्यांची मुलगी सामान्य शाळेत शिकू शकणार नाही. मग काय होतं? सोसायटीत राहणारे लोकही म्हणायला लागले की बाळ मुलगी असामान्य आहे. पण त्याच्या पालकांनी त्याला सामान्य शाळेत ठेवले. लोकांनी काय म्हटले तरीही त्यांच्या पालकांनी दुसर्‍या मुलाचा विचारही केला नाही. ते म्हणाले की माझी एकुलती एक मुलगी आमची स्वप्ने पूर्ण करण्यासाठी पुरेशी आहे. देहराडूनच्या वेलहॅम गर्ल्स स्कूलमध्ये आरतीचे शिक्षण झाले होते. त्यानंतर त्यांनी दिल्ली विद्यापीठाच्या लेडी श्री राम कॉलेजमधून अर्थशास्त्र विषयात पदवी संपादन केली. यानंतर, यूपीएससी भारतीय प्रशासकीय सेवा केली.

डीएम आयएएस मनीषा यांनी प्रेरित केलेली आरती आयएएस अधिकारी झाली… त्यानंतर ती पोस्ट ग्रॅज्युएशनसाठी पुन्हा देहराडूनला आली. येथे त्यांनी देहराडूनच्या डीएम आयएएस मनीषाची भेट घेतली. ज्याने त्यांची विचारसरणी पूर्णपणे बदलली. आरती त्यांच्याकडून इतकी प्रेरित झाली की त्यांच्यात आयएएसची आवड देखील वाढली. त्यासाठी त्यांनी कठोर परिश्रम केले आणि आपल्या पहिल्या प्रयत्नात लेखी परीक्षा व मुलाखतीत ही तिने सर्वांना मागे टाकले. आरतीने हे सिद्ध केले की जग जे काही बोलते, काहीही विचार करते, आपण प्रत्येकाच्या विचारांना क्षमतेच्या किंमतीने बदलू शकतो…!!